Parafia Kazuń

Parafia Kazuń należy do starych ośrodków duszpasterskich na Mazowszu w dorzeczu Wisły. Wyłoniła się zapewne z parafii Łomna.

Miejscowość Kazuń Polski, znana dawniej również jako Kadzom i Kazom, wspominana jest w starych dokumentach z 1477 roku. Przypuszcza się, że założyli ją w XIV wieku książęta mazowieccy. Kodeks dyplomatyczny Mazowiecki (!863, s. 183) podaje, że we wspominanym 1447 roku książę mazowiecki Bolesław nadał kościołowi św. Doroty w Kazuniu łąki.

Z tego łatwo można wywnioskować, że już w tym czasie była w Kazuniu świątynia, na której korzyść uczyniony był ten zapis. Interesujący nas fragment dokumentu brzmi: „in Kazuń nostra villa ducali ex antiquo ad cclesiam in Kazuń S. Dorotheae spectantia:. Do parafii należało wtedy tylko Kazuń Wielki i Mały oraz Grochale (dawniej Grocholice). Plebania była uposażona w rolę, ogrody, łąki, staw, dwie osiadłe zagrody oraz dziesięciny z Kazunia. O uposażenie wikariuszy (wtedy byli wikariusze w naszej parafii – przyp. aut.) i miejscowego nauczyciela troszczyć się mieli mieszkańcy Cybulic Wielkich, Czeczotek i Grocholic. Ze względu na szkody wynikające z częstych wylewów Wisły biskup poznański Adam Konarski (według innych źródeł już biskup Andrzej Czarnkowski – 1553-1562) nadał plebanii w Kazuniu w 1564 roku dodatkową dziesięcinę snopną z królewskiej wsi Młociny. Dokument z wizytacji biskupiej w 1616 roku podaje, że po spaleniu kościoła w 1596 roku stanęła w Kazuniu nowa drewniana świątynia pod wezwaniem św. Anny. W 1603 roku jeszcze nie była poświęcona. „Przy pożarze spłonął dokument erekcyjny, lecz ocalał inny dokument, mianowicie przywilej  księżnej Anny z roku 1593 – czytamy w aktach”.

W 1717 roku Gabriel Wieliszewski wybudował w Kazuniu kościół drewniany pod wezwaniem Najświętszego Imienia Maryi. Kościół ten zawalił się w 1810 roku, a w jego miejscu ks. Józef Puczkowski, ówczesny proboszcz wzniósł w 1813 roku nowy drewniany pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej. Zapewne i ten kościół był źle zbudowany skoro już w 1901 roku stanął kolejny, nowy drewniany. Nosił on również tytuł Matki Bożej Szkaplerznej. W 1913 roku świątynia ta padła pastwą płomieni. Ocalała tylko dzwonnica, do której dobudowano drewnianą kaplicę. Kaplica ta przez całe ćwierćwiecze zastępowała kościół.

Obecny kościół, również pod  wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej, został zbudowany w latach 1935-1939,  staraniem miejscowego proboszcza ks. Tadeusza Majchrzaka. Kamień węgielny w  zręby wznoszonej świątyni poświęcił i wmurował 20.10.1935 roku biskup Antoni Szlagowski,  natomiast konsekracji już ukończonego kościoła dokonał arcybiskup Stanisław  Gall w 1939 roku. W latach 1949 – 1956 za ks. Tadeusza Kaźmierskiego, kościół  przebudowano. Jest trójnawowy, murowany. Ma wieżę i trzy ołtarze. W ołtarzu  głównym umieszczony jest XIX wieczny obraz MB Szkaplerznej, przystrojony  metalową sukienką, również z XIX wieku. W wieży kościelnej znajdują się dwa dzwony: Wacław i Tadeusz, które konsekrował w 1948 roku biskup Wacław Majewski.

Parafia Kazuń nigdy nie należała do  wielkich pod względem liczby mieszkańców. W 1827 roku sam Kazuń Polski miał 20 domów i 238 mieszkańców, a parafia przynależąca wówczas do dekanatu warszawskiego liczyła 1050 dusz. W latach ’50 i ’60, po II Wojnie Światowej, należała do dekanatu nowodworskiego, obecnie na terenie parafii mieszka 2300 osób – w 2000 roku, teraz znacznie więcej, ok. 3500 osób, głownie przyjezdnych,  mieszkających w domach jednorodzinnych. Są oni mieszkańcami 15 wsi:
Augustówek,
Cybulice A,
Cybulice Duże,
Cybulice Małe,
Czeczotki,
Grochale,
Janów,
Jesionka,
Kazuń Bielany,
Kazuń Nowy,
Kazuń Polski,
Małocice,
Sady,
Wólka Czosnowska,
Wrzosówka.

Warto zauważyć, że oprócz Kazunia Polskiego istniał  ongiś nad Wisłą również Kazuń Niemiecki (Stary i Nowy), przynależący do Gminy Czosnów w powiecie warszawskim. Stanowił parafię Ewangelicką. W 1827 roku liczył 41 domów i 314 mieszkańców. Była to ludność niemiecka wyznania protestanckiego. Ponadto historia wspomina, że na schyłku XVI wieku warszawski duchowny – Maciej Czerwinus, zapewne rodem z Kazunia, nabył w tej wsi plac i wystawił na nim szpital. Nie wiadomo jednak, czy go uposażył. Miej więcej w tym samym czasie istniało starostwo niegrodowe kazuńskie. Leżało wówczas w ziemi zakroczymskiej i przynależało do województwa mazowieckiego. Podług lustracji z 1630 roku składało się z dwóch wsi: Kazunia i Grochali, albo Grocholic z folwarkami, rybołówstwem i przyległościami. Za króla Karola Gustawa starostwo uległo zupełnemu zniszczeniu, a w 1660 roku było w posiadaniu królowej Marii Ludwiki. Według opisów podskarbiński w 1771 roku posiadała je Katarzyna Hilzenowa – wojewodzina mińska. Na sejmie warszawskim w 1773 roku stany Rzeczpospolitej nadały to starostwo w 50-letnie posiadanie Janowi Augustowi Hilzenowi – wojewodzie  mińskiemu.

O szkole w Kazuniu wspomniał już biskup Wawrzyniec Koślicki podczas wizytacji w 1603 roku. Zanotował wtedy: „Dom szkólny jest dobrze pokryty i cały w dobrym stanie. Rektor szkoły pobiera dziesięcinę snopową z pewnych ról we wsi Cybulice wielkie i Małe”. Obecnie na terenie parafii Kazuń istnieją dwie szkoły podstawowe i gimnazja w Kazuniu Polskim i Małocicach.

We wspomnianych Małocicach od 12 lat istnieje kaplica filialna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, obsługiwana przez kazuńskiego Proboszcza. Została ona urządzona w dawnej remizie strażackiej w 1999 roku staraniem x. Proboszcza Jana Kozickiego. Nabożeństwa rozpoczęły się w nowo urządzonej kaplicy w Wielki Piątek 1990 roku od umieszczenia w niej starego drewnianego krzyża z terenu parafii, który pamięta odległe lata Powstania Styczniowego, a może nawet Listopadowego.

W Kazuniu Nowym z kolei, ze względu na stacjonującą tam jednostkę wojskową, Ordynariat Polowy Wojska Polskiego erygował wkrótce po swoim odrodzeniu (po 1992 roku), parafię wojskową pw. Chrystusa Króla. Pierwszym proboszczem tejże parafii został ks. Jerzy Niedbała, potem kapelan Garnizonu Modlin ks. ppor. Andrzej Duda.

Cmentarz grzebalny w Kazuniu leży tuż przy kościele parafialnym, po przeciwnej stronie drogi przejazdowej. Ma powierzchnię ok. 1 ha, ale niebawem zostanie powiększony o 3 300 m kw., które w 1999 roku, dokupił, ks. Jan Kozicki. Data założenia cmentarza jest nieznana. Najstarszy zachowany nagrobek nosi datę 1856.

Z tego samego okresu pochodziła drewniana plebania (miała ok. 120 lat),którą rozebrał ks. proboszcz Jan Półkośnik i pobudował nową tym razem murowaną i jednopiętrową, z kopertowym dachem pod blachą. Na plebanii urządzona jest kancelaria parafialna. Przechowywane są tam księgi metrykalne z aktami od 1825 (1859?) roku.

Ostatnia informacja dotyczy ziemi. Razem z cmentarzem grzebalnym i przykościelnym oraz siedliskiem parafia ma jej nieco ponad 7 ha. Ziemi ornej jest tylko 3,6 ha.

            Wykaz znanych proboszczów parafii Kazuń:

• Ks. Józef Puczkowski – 1813,
• Ks. Julian Kazimierz Budziszewski – 1913,
• Ks. Leon Dobrowolski – 1914 – 1916,
• Ks. Władysław Wieczorek – 1916 – 1919,
• Ks. Antoni Montak – 1919 – 1921,
• Ks. Feliks Kozak – 1921 – 1928,
• Ks. Władysław Kulesza – 1928 – 1933,
• Ks. Tadeusz Majchrzak – 1933 – 1939,
• Ks. Tomasz Grzanka – 1939 – 1943,
• Ks. Henryk Jóźwik – 1943 – 1945, zastępował go Ks.  Tadeusz Balik,
• Ks. Tadeusz Kaźmierski – 1.03.1945 – 8.09.1962,
• Ks. Jan Jerzy Półkośnik – 15.11.1962 – 20.05.1980,
• Ks. Ryszard Rzewnicki – 20.05.1980 – 1.10.1988,
• Ks. Mirosław Konopka – 1.10.1988 – 7.08.1990,
• Ks. Jan Kozicki – 7.08.1990 – 10.04.2009
• Ks. Adam Wyszyński – od 26.04.2009

                                   Na podstawie książki ks. Grzegorza Kalwarczyka – Dekanat Kampinoski w archidiecezji warszawskiej z 2000 roku.